Aan de vooravond van een nieuwe lockdown geven wij u graag een vredesgedachte mee, als column uitgesproken door Henk Spenkelink tijdens ons gratis Soepcafé tijdens de Vredesweek van afgelopen september:

Vrede verbindt verschil

Het thema van de Vredesweek 2020 is “Vrede verbindt verschil”. De inzet van dit thema is om met elkaar te praten over de verschillen die er tussen ons als mensen zijn en om de toenemende polarisatie tegen te gaan.

Allereerst wil ik iets zeggen over het thema. Daarna een paar opmerkingen over Hannah Arendt, een belangrijk politiek theoreticus en filosoof. Ten slotte zal ik een poging doen om te definieren wat volgens mij vrede is en wat het thema betekent voor ons en de huidige samenleving.

Het thema. Het is duidelijk dat mensen op persoonlijk, cultureel of sociaaleconomisch vlak kunnen verschillen en dat ze verschillende belangen hebben. Dat wil niet zeggen dat ik het eens ben met de toenemende ongelijkheid in Nederland en in de wereld, integendeel. De verschillen kunnen leiden tot wrijvingen, problemen en conflicten. De vraag is hoe we hiermee omgaan en hoe tot oplossingen te komen. Kiezen we voor praten, dialoog en overleg of voor confrontatie en polarisatie?

Het thema “Vrede verbindt verschil” suggereert dat er eerst vrede dient te zijn om de verschillen te kunnen overbruggen. Maar hoe realiseren we een vreedzame samenleving? Juist ook door te praten over elkaars verschillen, de ander te respecteren, naar de ander te luisteren en proberen de ander te begrijpen. Een dergelijke dialoog draagt bij aan een vreedzame, democratische samenleving.

Hannah Arendt. In haar werk spelen vrijheid en pluraliteit een belangrijk rol. Volgens haar betekent vrijheid niet dat een individu een keuze kan maken tussen allerlei alternatieven, maar dat elk individu het vermogen heeft om steeds weer een begin te maken, iets nieuws en onverwachts. Dat gebeurt als een individu zich publiekelijk uitspreekt en actie onderneemt. In deze situatie is pluraliteit een noodzakelijk onderdeel; pluraliteit betekent dat mensen gelijkwaardig zijn maar zich ook van elkaar onderscheiden. Elke persoon heeft een eigen levensverhaal en een eigen perspectief op de wereld.

Wat is vrede? Allereerst is vrede de afwezigheid van geweld en oorlog. Maar er is ook een meer positieve definitie van vrede mogelijk: vrede is het op een geweldloze manier realiseren van de potentiele vermogens van individuen, groepen en samenlevingen.

Wat is er nodig voor vrede? Ik wil drie voorwaarden voor vrede noemen.

Vrijheid en pluraliteit. Dat mensen in staat worden gesteld om bij elkaar te komen, zich publiekelijk kunnen uitspreken en actie te ondernemen en steeds weer een nieuw begin kunnen maken. Met de erkenning dat we als mensen gelijkwaardig zijn en van elkaar verschillen.

Rechtvaardige verdeling in Nederland en in de wereld. Het is dus belangrijk dat structurele belemmeringen worden weggenomen (armoede, geweld en oorlog, discriminatie en racisme). Uit onderzoek blijkt dat meer gelijkheid in een samenleving leidt tot meer welzijn en meer sociale samenhang.

Democratische rechtsstaat: geweldloos conflicten oplossen en naleving van rechten van burgers (onder meer dat burgers zich thuis en veilig voelen, beschermd zijn tegen de willekeur van de overheid)

Ten slotte
Wat betekent het thema voor ons en voor onze huidige samenleving? Op alle niveaus in de samenleving – dus ook persoonlijk en op wijkniveau – kunnen we aan vrede werken. Individuen en groepen hebben het vermogen zich uit te spreken en in actie te komen, steeds weer een nieuw begin te maken. Volgens Hannah Arendt zijn de resultaten van deze acties onvoorspelbaar en onzeker, maar houden ze ook een belofte in voor de toekomst. Dat we als mensen door bij elkaar te komen macht hebben (positief geformuleerd) om de huidige situatie van toenemende polarisatie te veranderen.

Henk Spenkelink
23 september 2020
Dar al Yasmin, bijeenkomst Vredesweek


terug naar overzicht

Recente items